Interpretacja ogólna Ministra Finansów a zmiany dotyczące podatku VAT w samorządach

Anna Stanaszek, 2020-07-23

Nowa interpretacja ogólna Ministra Finansów nr PT1.8101.3.2019 z dnia 10 czerwca 2020 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego porządkuje kwestie związane z opodatkowaniem pewnych działań wykonywanych przez samorządy.

Centralizacja rozliczeń podatku VAT w samorządach, która miała miejsce w 2017 r., od początku budziła szereg wątpliwości w zakresie interpretacji przepisów prawnych. Szczególnie widoczne były rozbieżności w orzecznictwie – zupełnie odmiennego zdania były sądy administracyjne i organy podatkowe.

Interpretacja ogólna – usystematyzowanie przepisów

Według organów podatkowych wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego czynności z zakresu edukacji publicznej oraz pomocy społecznej podlegały ustawie o VAT i korzystały ze zwolnienia określonego w art. 43 tej ustawy. Inne podejście prezentowały sądy administracyjne, według których samorządy w zakresie tych świadczeń nie są podatnikami VAT, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Rozbieżności w orzecznictwie doprowadziły do konieczności usystematyzowania tych problematycznych kwestii – i właśnie w tym celu ukazała się interpretacja ogólna Ministra Finansów. Zgodnie z art. 14a Ordynacji podatkowej wydanie interpretacji ogólnej przez Ministra Finansów ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe.

Zadania własne samorządów a podatek VAT

Samorządy, w tym jednostki organizacyjne, które wykonują odpłatnie zadania własne w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT działają jako organy władzy publicznej i w tym zakresie nie są podatnikami podatku VAT.

Celem interpretacji ogólnej jest wskazanie warunków, jakie musi spełnić określone świadczenie, aby zostało uznane za niepodlegające ustawie o VAT. Samorządy powinny każdorazowo weryfikować, czy odpłatne świadczenie mieści się w zakresie warunków wykluczających działalność gospodarczą.

Przesłankami do wyłączenia określonych czynności samorządów z ustawy o VAT są sytuacje, gdy:

czynności te wynikają z obowiązków nałożonych przepisami prawa i są wykonywane przez podmioty publiczne (reżim publiczno-prawny),
brak ekwiwalentności zapłaty w stosunku do otrzymanych świadczeń,
nie można mówić o swobodzie i konkurencyjności charakterystycznych dla podmiotów gospodarczych.

W interpretacji ogólnej pojawiły się również przykładowe działania, które nie spełniają definicji działalności gospodarczej. Warto wymienić m.in.: zapewnianie wyżywienia w szkole (dzieciom i szeroko rozumianym pracownikom), umożliwianie dzieciom pobytu w przedszkolu ponad podstawę programową, wydawanie duplikatów legitymacji szkolnych i duplikatów świadectw, zapewnianie pobytu w domu pomocy społecznej, usługi opiekuńcze.

Co z dotychczas rozliczonymi okresami?

Wyjaśnienie Ministra Finansów porządkuje materię prawną, ale i skłania samorządy do weryfikacji swoich dotychczasowych działań. Część samorządów do tej pory opierała się na wydanych w ich sprawach interpretacjach indywidualnych, stanowiących o stawce zwolnionej z VAT w zakresie świadczeń opisanych w interpretacji ogólnej. W obecnym świetle można by stwierdzić nieprawidłowości tychże interpretacji. W związku z tym rodzi się pytanie: „Co z dotychczas rozliczanymi okresami, w których świadczenia dotyczące edukacji publicznej i pomocy społecznej były wykazywane ze stawką zwolnioną lub stawką 8%?”.

Ministerstwo Finansów, chcąc uniknąć lawiny korekt deklaracji VAT-7 w zakresie wyżej wspomnianych czynności, zaznaczyło, iż wydana interpretacja co do zasady nie powoduje rozbieżności w wysokościach podatku VAT, a to oznacza, że w tym zakresie rozliczenia podatkowe nie będą kwestionowane.

Jest to bardzo ulgowe potraktowanie dotychczas niewłaściwie prowadzonych rozliczeń dotyczących podatku VAT, tym bardziej że w przypadku niektórych jednostek skutki interpretacji ogólnej mogą mieć wymiar finansowy. Dotyczy to szczególnie tych jednostek, które do tej pory niektóre czynności opodatkowywały stawką VAT 8%. Ponadto warto zastanowić się nad drugą stroną, czyli podatkiem VAT podlegającym odliczeniu. Należy zwrócić uwagę, iż przekwalifikowanie działalności dotychczas rozpoznawanej jako zwolniona z VAT w niektórych jednostkach może powodować zmianę w zakresie sposobu i wysokości odliczeń podatku VAT.

W konsekwencji działalność niektórych podmiotów publicznych będzie się ograniczać wyłącznie do działalności niepodlegającej ustawie o VAT i ewentualnie do działalności w charakterze podatnika VAT (w zakresie umów cywilnoprawnych). Brak występowania działalności zwolnionej z VAT powoduje inny sposób odliczania podatku VAT. Powstaje pytanie: „Czy (i od kiedy) organy kontroli w tej materii również będą wyrozumiałe i nie będą kwestionować czynności podjętych w okresie sprzed interpretacji ogólnej?”.

Weryfikacja dotychczasowych działań

Reasumując, pojawienie się interpretacji ogólnej Ministra Finansów skłania jednostki do weryfikacji swoich działań pod względem przesłanek wskazanych w interpretacji. Ponadto samorządy muszą zwrócić szczególną uwagę na właściwe dokumentowanie określonych świadczeń. Powinny przeanalizować swoje dotychczasowe regulacje wewnętrzne w zakresie centralizacji VAT i w razie potrzeby dokonać stosownych aktualizacji, zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w interpretacji ogólnej z 10 czerwca 2020 r.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.)

Temat zmian w podatku VAT omawiamy również na szkoleniu online:

Finanse VULCAN. Zmiany w podatku VAT. Rozliczanie usług zwolnionych - wpływ na JPK, korektę deklaracji i wyliczanie ostatecznego WSS i prewskaźnika za 2020 >

Finanse VULCAN. Nowy plik JPK_VAT (JPK_V7M) – zmiany w sposobie pracy i generowania poprawnych informacji